Draken met zuivere harten

Als Coki Janssen een dier zou zijn, was zij dolfijn. Dit weet ik omdat ik met Coki sprak over een Prokkel die zij vorig jaar heeft georganiseerd. ‘Op welk dier lijk jij het meest?’ Met die vraag begon Coki’s Prokkel. En zelf antwoorde ze: dolfijn.

Coki (foto rechts) heeft afgelopen jaar een Prokkel georganiseerd vanuit SVG. SVG is de reclassering voor mensen met een verslaving. Reclassering is hulp en controle voor mensen die uit de gevangenis komen. Mensen met een verslaving komen vaak in de gevangenis terecht doordat ze gaan stelen om geld te hebben voor drugs. De verslaving zorgt dat ze te ver gaan. Anders dan bij normale reclassering biedt SVG daarom zorg aan om van de verslaving af te komen of ermee te leren omgaan.

Coki vertelt dat ze in haar werk als beleidsadviseur merkt dat er vaak mensen met een licht verstandelijke beperking bij SVG terechtkomen. Ook merkt ze dat mensen met een licht verstandelijke beperking een andere aanpak nodig hebben. ‘Soms denken wij dat mensen zich verzetten tegen ons. Maar dan blijkt daarna dat we elkaar gewoon niet begrepen hebben.’ Voor mensen met een licht verstandelijke beperking werken heldere afspraken en duidelijke tekst met plaatjes of filmpjes.

Coki vertelt dat ze graag werkt met mensen met een licht verstandelijke beperking, vanwege hun enthousiasme, eerlijkheid en inzet. ‘Vaak hebben zij ontzettend veel inzet als eenmaal duidelijk is waar we samen heen willen.’ Andere cliënten zullen soms liegen. Ze zeggen ja, maar denken eigenlijk nee. Dat maakt het veel moeilijker.

Mensen met een licht verstandelijke beperking worden vaak overgehaald door anderen om drugs te nemen. En dan zijn ze er even helemaal van. Maar als je samen met ze een manier vindt om het anders te doen, is het soms al heel snel opgelost. Met honderd kilometer de foute kant uit wordt al snel met honderd kilometer de goede kant uit.

Wat daarbij kan helpen is ervaringsdeskundigheid. Prokkelaars die goed kunnen vertellen over hun LVB-zijn en ook zij die zelf al eens bij de reclassering waren. Daarom heette Coki’s Prokkel ‘De kracht van de ervaringsdeskundige’. Daarover wou ze het met Prokkelaars hebben. En met mensen die zowel een LVB-achtergrond hebben als ervaring met verslavingen.

Prokkelaar Lindsey Leijs (foto links) van LFB Goes deed mee. Als zij een dier was, zou zij een boomertje zijn zoals haar hondje Hope, vertelt ze mij. Zij is namelijk net als de hond enthousiast en ze laat niet snel los. Van de verslavingsreclassering wist ze nog niet zoveel, maar het heeft zeker haar interesse. Eerder is ze mee gaan kijken bij de gevangenis te Vught. Er werd haar daar verteld dat 55% van de ingezetenen een LVB-achtergrond had. Meer dan de helft dus!

Ook heeft ze de politie van Goes bezocht. Hoe de wet werkt vindt ze heel interessant. En ze denkt dat daarbij altijd gekeken moet worden of er goed met mensen met een LVB wordt omgegaan. Daarom lijkt het haar heel waardevol om als ervaringsdeskundige een steentje bij te dragen. Het werd haar tijdens de Prokkel niet helemaal duidelijk of zij SVG kon helpen als ervaringsdeskundige. Wanneer er echter zoiets wordt georganiseerd doet ze graag mee.

Coki herkent dat er goed gekeken moet worden of mensen met een LVB in de reclassering wel de aanpak krijgen die ze nodig hebben. Eerder ontwikkelde zij samen met anderen* een Virtual Reality-ervaring waarbij mensen van de reclassering zelf konden ervaren hoe het soms is om een LVB-achtergrond te hebben. Zij werden in een situatie geworpen waar ze iets aan een balie moesten regelen.  Er werd niet goed uitgelegd hoe het moest, dus deed je het sowieso mis. Wat je ook deed, het antwoord was fout. Maar je had het niet fout bedoeld. Zo kunnen mensen zonder LVB-achtergrond zien hoe systemen en de wet anderen onbedoeld buitensluiten.

Iemand die zelf reeds ervaring heeft met de reclassering is René. Als lid van een cliëntenraad weet René hoe belangrijk begrijpelijke taal is in het dagelijks leven van mensen met een lichte verstandelijke beperking. Hij adviseert er de raad van bestuur.

René kent uit eigen ervaring de strijd met verslaving. Zo leerde hij in het verleden omgaan met meerdere verslavingen. Als het om eetverslaving gaat, voert hij ook vandaag de dag nog een strijd met zichzelf, zo zegt hij. In het verleden bracht hem dit ook al een aantal keer in contact met de reclassering. Ingewikkelde taal was dan soms echt een obstakel. Het leidde ook bij René tot misverstanden. Daarom is hij zo blij dat zijn huidige begeleider zo goed is. ‘Hij gebruikt geen moeilijke woorden en helpt ook met mijn verslaving’, zegt hij.

René vond de Prokkel erg interessant. Als ik hem vraag wat volgens hem de belangrijkste les is om te leren uit deze Prokkel, zegt hij: ‘Probeer met cliënten zelf te spreken. Bij lezen worden mensen wel begeleid, maar eigenlijk moeten de teksten omgeschreven worden van ‘Raad van Bestuur-taal’ naar ‘cliëntentaal’. Dat gebeurt nu nog niet genoeg. ‘

De Prokkel ging ook over hoe belangrijk ervaringsdeskundigen zijn. Daar is René het mee eens. Hij herinnert zich een bijeenkomst waar hij als ervaringsdeskundige aanwezig was en waarbij een behandeldeskundige plaats nam op een hoge kruk. Omdat iedereen anders op een stoel zat, torende de behandeldeskundige boven de rest uit. René liet weten dat dat hem het gevoel gaf, dat de deskundige zich beter voelde. Zo had de therapeut het nog niet bekeken. Ze had vooral overzicht willen houden vanaf haar kruk. Renés ervaring leerde de therapeute naar zichzelf kijken. Ervaringsdeskundigen bieden zo een uniek en waardevol perspectief.

Over de vraag op welk dier hij het meest lijkt, hoeft René geen moment na te denken: ‘Dat is de groene draak’, zegt hij vol overtuiging. ‘Hij hangt bij mij als vlag aan de muur en ik heb verschillende beeldjes van hem op mijn kamer. Ik weet dat het meer een mythisch wezen is dan een dier, maar hij voelt heel echt voor mij. Een draak kan heel gevaarlijk zijn en vuur spuwen als je hem boos maakt. Maar hij kan ook juist heel lief en verzorgend zijn. Een draak heeft een zuiver hart.’

En als iemand vriendschap sluit met een draak, dan deelt de draak zijn hart en daarmee zijn eeuwig leven, zo leer ik van René. Zo heeft ook René zijn aardige en beschermende kant in de loop van jaren leren kennen, zegt hij. Als René een ding mee heeft genomen uit de Prokkel en uit zijn eerdere ervaringen met medecliënten en begeleiding dan is het wel dat het belangrijk is te luisteren naar anderen als zij ergens mee zitten. Omdat hij zelf iets soortgelijks had meegemaakt, kan René anderen adviseren.

‘Ik ben geen therapeut’, zegt René, ‘maar met een ervaringsdeskundige delen andere cliënten toch makkelijker wat in ze omgaat.  In de strijd met je verslaving heb je soms moeilijke momenten. Zeker in quarantainetijden kom je jezelf dan extra tegen. Je lichaam of hoofd zegt dan dat het wil gebruiken.’ Het helpt dan niet om te zeggen: ‘Denk er maar niet aan, dat gaat wel over’. René is duidelijk toegewijd aan zijn steunende en zorgende taak. ‘En die gevaarlijke kant van de draak, die ligt nu wel achter me.’

Door Prokkel verslaggever Joep Reinders

Noot van de redactie
Wil jij ook geïnterviewd worden door Joep, laat het weten via info@prokkel.nl

*De Virtual Reality-ervaring LVB werd ontwikkeld door het bureau Enliven Media middels financiering van het ministerie van Justitie & Veiligheid. De volgende organisaties hebben deelgenomen aan de werkgroep voor het tot stand komen van de VR LVB: Politie, Halt, RvdK, WSG en verslavingsreclassering SVG. Het doel van deze samenwerking is om bewustwording over de LVB problematiek bij professionals binnen de (jeugd)strafrechtketen te vergroten.